Od czego zależy zdolność kredytowa?

Zdolność kredytowa to najkrócej rzecz ujmując, maksymalna kwota, na jaką możemy liczyć, ubiegając się o kredyt. Bank podejmując decyzję o przyznaniu kredytu, analizuje najpierw naszą zdolność do terminowej spłaty raty kredytu. Bank musi być pewien, że klient da radę spłacić nie tylko kapitał kredytu, ale również naliczone odsetki. Jak to się odbywa? Analitycy bankowi sprawdzają informacje podane przez klienta we wniosku o kredyt lub pożyczkę oraz w załączonych dokumentach, które dotyczą głównie Twojej sytuacji finansowej. To nie wszystko. Analizowane są także dane z BIK i Twoja wiarygodność finansowa. Dopiero wtedy bank podejmuje decyzję, czy udzielić kredytu i na jaką kwotę. Dowiedz się zatem, od czego zależy zdolność kredytowa.

Dlaczego zaczynamy od tego punktu? Historia kredytowa i wiarygodność finansowa ma kluczowe znaczenie. Nawet jeśli masz bardzo wysokie dochody, a zalegasz z płatnościami i masz nieuregulowane zobowiązania, to bank może odmówić Ci kredytu.  Analitycy bankowi bardzo szczegółowo analizują raporty z rejestru dłużników. Na tej podstawie będą mogli ocenić Twoją rzetelność i to, czy spłacałeś swoje zobowiązania w terminie. Krótko mówiąc, bank sprawdza, czy może Ci zaufać.

Banki sprawdzają wpisy w BIK oraz innych rejestrach dłużników nawet z pięciu ostatnich lat. Nieliczne opóźnienia, które nie przekraczają 30 dni, nie będą miały większego znaczenia. Jednak dłuższe zwłoki w płatności, wypowiedzenie kredytu lub zajęcie komornicze spowodują, że będziesz miał poważne problemy z pozyskaniem kredytu. Bardzo prawdopodobne jest to, że decyzja banku będzie negatywna. To, w jakim stopniu zadłużenie wpłynie na Twoją zdolność kredytową, zależy od długości opóźnienia, kwoty zaległości i czasu, jaki upłynął od nieterminowej płatności.

Brak historii kredytowej wbrew pozorom niekoniecznie działa na korzyść klienta. Jeśli nie korzystałeś wcześniej z oferty bankowej, nie brałeś kredytów, to bank nie ma możliwości sprawdzić, czy jesteś wiarygodnym i rzetelnym kredytobiorcą. Oczywiście nie przekreśla to Twoich szans na otrzymanie kredytu, ale nie wpływa też pozytywnie na historię kredytową. Musisz się liczyć z tym, że otrzymasz kredyt, ale na niższą niż wnioskowana kwotę. Oczywiście będzie to też zależeć od rodzaju kredytu, o jaki się starasz. W przypadku kredytu gotówkowego lub pożyczki, które to produkty finansowe nie są zabezpieczone, bank będzie chciał minimalizować swoje ryzyko i bardzo dokładnie przeanalizuje Twoją historię kredytową. W przypadku kredytu hipotecznego instytucje finansowe są bardziej skłonne do ustępstw, ponieważ mają zabezpieczenie w postaci nieruchomości, a klient dodatkowo wnosi wkład własny. Ryzyko banku jest w tym wypadku dużo mniejsze.

Tak jak jednak pisaliśmy wyżej, mimo wysokich zarobków i wysokiego zabezpieczenia, kiepska historia kredytowa może przekreślić Twoje szanse na kredyt.

Dobra historia kredytowa ma bardzo dobry wpływ na Twoją zdolność kredytową. Odpowiednio długa historia kredytową z terminowymi spłatami znaczącą podwyższa Twoją zdolność kredytową. Możesz liczyć nie tylko na wyższą kwotę kredytu, ale bank może Ci zaproponować korzystniejsze warunki kredytowania niż innym klientom. Niższe oprocentowanie oznacza niższe raty i wyższą zdolność kredytową. Taka oferta dotyczy głównie niezabezpieczonych kredytów gotówkowych bądź pożyczek gotówkowych.

Na wyliczenie zdolności kredytowej największy wpływ mają Twoje dochody. Im są wyższe, tym wyższa jest Twoja zdolność kredytowa. Wysokość dochodów ma szczególne znaczenie przy kredycie gotówkowym. Przy ubieganiu się o kredyt hipoteczny, duże znaczenie mają też inne czynniki. Kredyty hipoteczne to zobowiązanie o dużej wartości, dlatego znaczenie ma nie tylko wysokość zarobków, ale również ich jakość, czyli ich źródło, regularność i okres uzyskiwania. W tym wypadku banki preferują umowę o pracę na czas nieokreślony.

Warto wyjaśnić kwestię dochodu netto i to jak wpływa na Twoją zdolność kredytowa. Zdolność kredytowa jest wyliczana na podstawie średniego miesięcznego dochodu netto. Bank bierze pod uwagę trzy ostatnie miesiące, a czasami sześć lub nawet dwanaście ostatnich miesięcy. W przypadku umowy o pracę sprawa jest prosta. Jeśli zarabiasz 5 000 zł na rękę, to dokładnie taką kwotę bank weźmie pod uwagę.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku przedsiębiorcy rozliczającego się na zasadach ogólnych albo pracownika zatrudnionego na umowach cywilnoprawnych. Tutaj znaczenie będą miały również koszty uzyskania przychodu. Jeżeli pracujesz na umowę o dzieło, bank przyjmie, że Twoje koszty pomniejszają Twój dochód średnio od 20% do 50%. Nieliczne banki przyjmują niższe koszty uzyskania przychodu. W niezbyt ciekawej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy rozliczają się przy pomocy ryczałtu bądź karty podatkowej. Banki w takiej sytuacji przyjmują bardzo zachowawczą postawę. Na podstawie takich form opodatkowania trudno jest ocenić rzeczywistą wysokość zarobków, dlatego instytucje finansowe wykorzystują w tym wypadku niekorzystne zasady szacowania zdolności kredytowej. Chcą w ten sposób zminimalizować swoje ryzyko.

Źródło Twoich dochodów będzie miało bardzo duży wpływ na to, jak oceni Cię bank i jak wyliczy Twoją zdolność kredytową.

• W najlepszym położeniu są osoby, które pracują na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony bądź prowadząc działalność gospodarczą, rozliczają się na zasadach ogólnych. Instytucje finansowe uznają wtedy 100% Twoich dochodów netto.
• Jesteś przedsiębiorcą i korzystasz z ryczałtu lub stosujesz kartę podatkową? Niestety bank uzna tylko 40% do 60% Twoich dochodów w przypadku ryczałtu. Jeszcze gorzej sprawa wygląda, gdy korzystasz z karty podatkowej. Nie jest to sytuacja najlepiej widziana przez bank. W tym wypadku zdolność kredytowa jest liczona poprzez pomnożenie wysokości podatku przez określony mnożnik.
• Osoby zatrudnione na czas określony lub na kontrakt menadżerski, również nie mogą liczyć na korzystne warunki kredytowania i wyliczania zdolności kredytowej. W tej sytuacji bank albo uzna tylko 80% przyznanego wynagrodzenia, albo przeprowadzi tzw. badanie stabilności dochodów. Jak wygląda badanie stabilności dochodów? Analitycy bankowi porównują Twoje zarobki z zarobkami wypracowanymi w roku poprzednim. Niższa z wartości zostaje przyjęta do wyliczenia Twojej zdolności kredytowej. Natomiast osoby, które zostały zatrudnione na czas określony, muszą przedstawić promesę zatrudnienia lub ważność zatrudnienia na co najmniej rok.

Obok wysokości dochodów i ich rodzaju dla banku ważny jest również trzeci czynnik, a mianowicie czas pozyskiwania dochodów z obecnego źródła. Jest to wskaźnik stabilności zawodowej klienta. Kiedy pracujesz na umowę o pracę, to o kredyt możesz starać się już po trzech miesiącach, licząc od daty podpisania umowy. Jest to kolejne ułatwienie dla osób zatrudnionych na umowę o prace. Natomiast, gdy podpisałeś umowę o pracę na czas określony i Twoja umowa jest terminowa, to wymagany staż pracy wynosi sześć miesięcy, a w niektórych instytucjach finansowych nawet 12 miesięcy. Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą lub pracujący na podstawie umowy cywilnoprawnej i w tej sytuacji mają pod górkę. W tym wypadku wymagany staż pozyskiwania dochodów z tego samego źródła wynosi dwanaście lub nawet dwadzieścia cztery miesiące. Tylko nielicznym bankom wystarczy staż sześciomiesięczny. Co w przypadku, gdy masz kilku zleceniodawców? Kredytodawca uzna dochody z każdego zlecenia, o ile trwa minimum sześć lub dwanaście miesięcy.

Jest to pytanie, które bardzo często zadają nasi klienci. Otóż źródłem dochodu może być nie tylko wykonywana praca, ale przykładowo również:

• wynajem mieszkania,
• emerytura, czy renta (w przypadku kredytu hipotecznego musi być przyznana bezterminowo),
• wszystkie inne, dowolne wpływy, które mają powtarzalny charakter i są możliwe do udokumentowania.

Może się oczywiście zdarzyć, że masz kilka źródeł dochodów i bez wątpienia działa to na Twoją korzyść. Jeśli masz kilka systematycznych i powtarzalnych źródeł dochodu, to bank zsumuje je wszystkie i przyjmie uzyskaną wartość do wyliczenia Twojej zdolności kredytowej. Banki uwzględniają również takie źródła dochodu, jak premie, prowizje czy płace za nadgodziny, o ile są powtarzalne i otrzymujesz je systematycznie. Jednak niektóre banki nie wezmą takich źródeł dochodu pod uwagę. Żadna instytucja finansowa nie weźmie pod uwagę dochodów z pracy „na czarno”, renty czasowej, czy wynajmu, który nie został zgłoszony do Urzędu Skarbowego.

Musisz wiedzieć, że wysokie dochody niekoniecznie oznaczają wysoką zdolność kredytową. Dla banku ważne jest nie tylko to, ile zarabiasz, ale również to ile wydajesz. Każda instytucja finansowa odejmie od Twojego dochodu netto Twoje stałe zobowiązania. Inaczej mówiąc do wyliczenia zdolności kredytowej, bank weźmie pod uwagę kwotę, jaka zostanie Ci w portfelu po odjęciu systematycznie ponoszonych wydatków. Im wyższe zarobki i niższe koszty, tym lepiej dla Ciebie. Jednak zbyt wysokie koszty, nawet przy wysokich dochodach obniżą zdolność kredytową.

Największym obciążaniem dla naszego budżetu domowego są zazwyczaj wydatki związane z utrzymaniem domu. Nic dziwnego, że bank bierze je pod uwagę, gdy wylicza naszą zdolność kredytową. Oczywiście banki nie sprawdzają drobiazgowo Twoich wydatków domowych, tylko biorą pod uwagę dane publikowane przez GUS. Wygląda to tak: jeśli prowadzisz jednoosobowe gospodarstwo domowe, bank odgórnie zakłada, że Twoje koszty utrzymania wynoszą około 1100-1300 zł miesięcznie, a każda osoba w Twoim gospodarstwie domowym, oznacza dodatkowo 700-1000 zł. Stąd problemy z uzyskaniem kredytu u rodzin wielodzietnych.

Bank na pewno będzie też chciał poznać Twoje inne stałe wydatki. Dlatego może poprosić Cię o wyciąg z konta. Dotyczy to zwłaszcza kredytów hipotecznych na dużą kwotę.

Twoją zdolność kredytową obniżą również alimenty, które płacisz na dzieci, rodziców lub współmałżonka.

Twoją zdolność kredytową obniżają również wszelkie zobowiązania finansowe wobec banków i innych instytucji finansowych. Do Twoich zobowiązań zaliczają się nie tylko zaciągnięte kredyty i pożyczki, ale również leasing, czy poręczenia kredytów i pożyczek innym osobom. Bank zsumuje wszystkie Twoje zobowiązania finansowe i dołączy do innych Twoich comiesięcznych kosztów. Co jeszcze bank weźmie pod uwagę, jako Twoje zobowiązania finansowe? Na pewno wszystkie Twoje karty kredytowe, czy limity w koncie. Nie ma znaczenia, czy z nich korzystasz, czy też nie. Od limitu w koncie bank doliczy kilka procent jego wartości, do Twoich kosztów.

Instytucje finansowe bardzo dokładnie prześwietlają swoich kredytobiorców. Po złożeniu wniosku o kredyt bank sprawdzi i przeanalizuje Twój wiek, stan cywilny, historię kredytową czy wielkość gospodarstwa domowego. Jeżeli do wniosku kredytowego przystąpisz z innymi osobami, to analiza jakościowa cech obejmuje każdą z nich.

Na zdolność kredytową wpływa jeszcze kilka innych czynników, które są od Ciebie niezależne lub masz na nie niewielki wpływ. Mamy tu na myśli czynniki makro i mikroekonomiczne, które w mniejszym lub większym stopniu przekładają się na koszty kredytów i pożyczek. Koszty kredytów i pożyczek mają znaczący wpływ na wysokość raty. A te przekładają się na wysokość miesięcznych rat. Należą do nich: aktualna wysokość stóp procentowych ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej oraz marża kredytowa banku, która stanowi jego zysk. O ile na tę pierwszą nie masz żadnego wpływu, o tyle zazwyczaj możesz negocjować obniżkę marży. Jest to możliwe, zwłaszcza gdy ubiegasz się o kredyt długoterminowy, czyli np. o kredyt hipoteczny. Banki często są skłonne zaproponować niższe oprocentowanie pod warunkiem, że klient wykupi ubezpieczenie na życie albo skorzysta z innych produktów w ramach cross – sellingu.

Na zdolność kredytową wpływa również liczba zapytań kredytowych do BIK-u. Dlatego zalecamy naszym klientom, żeby nie składali więcej niż dwa czy trzy zapytania kredytowe. Większa liczba wniosków spowoduje dość duży spadek oceny punktowej.